काठमाडौँ ।हालैको समयमा नेपालमा लघु जीवन बीमा कम्पनीहरूको आईपीओप्रति लगानीकर्ताको ध्यान आकर्षित भइरहेको छ। गार्डियन माइक्रो लाइफ इन्स्योरेन्स, नेपाल माइक्रो लाइफ इन्स्योरेन्स, र क्रेस्ट माइक्रो लाइफ इन्स्योरेन्सले सर्वसाधारणका लागि २२ लाख ५० हजार कित्ता शेयर मात्र जारी गरेका छन्। यी तीनवटै कम्पनीको चुक्ता पुँजी पनि लगभग समान छ, जसले गर्दा बजारमा यी कम्पनीहरूको शेयर मूल्य तीव्र रूपमा बढ्न थालेको देखिन्छ।

गार्डियन माइक्रो लाइफ इन्स्योरेन्स पहिलो कम्पनी थियो जसले नेप्सेमा सूचीकृत भइ कारोबार सुरु गर्‍यो। प्रारम्भिक कारोबारका केही दिनहरूमा सीमित संख्यामा मात्र शेयर किनबेच भएको भए पनि, सोही अवधिमा यसको मूल्य अधिकतम २७७८ रुपैयाँसम्म पुगेको थियो।

नेपाल माइक्रो लाइफको हालको कारोबार मूल्य ४४२ रुपैयाँ ४० पैसामा कायम छ भने क्रेस्ट माइक्रो लाइफ ३६५ रुपैयाँ ९० पैसामा कारोबार भइरहेको छ। यद्यपि, यी कम्पनीका शेयरहरू बजारमा थोरै मात्र उपलब्ध भएकाले माग उच्च भएको छ, जसको कारण अनौपचारिक रूपमा प्रति कित्ता १५०० देखि २००० रुपैयाँसम्मको मूल्य राखेर शेयर किन्ने चाहना राख्ने लगानीकर्ताहरू सामाजिक सञ्जालमा देखा परेका छन्।

न्यून आपूर्तिको कारण मूल्य वृद्धिको चलन

हाल बजारमा शेयर मूल्य निर्धारण गर्ने प्रमुख आधार आपूर्तिको मात्रा बनेको छ। चुक्ता पुँजी कम, अर्थात् बजारमा कम कित्ता शेयर उपलब्ध हुने अवस्था हुँदा, मूल्य स्वतः बढ्ने गरिएको छ। यसै कारण, लगानीकर्ताहरू अब कम्पनीको आधारभूत आर्थिक अवस्था हेर्नुभन्दा पनि उपलब्ध कित्तालाई प्राथमिकता दिन थालेका छन्।

समाज लघुवित्त र कुथेली बुखारी स्मल हाइड्रोपावर लिमिटेडका केसहरू पनि यही ट्रेन्डको उदाहरण हुन्। समाज लघुवित्तको मूल्य कुनै समय ४१८१ रुपैयाँसम्म पुग्यो भने कुथेलीको शेयर ३३०० रुपैयाँसम्म कारोबारमा आइपुग्यो, यद्यपि अहिले यी कम्पनीहरूको मूल्य केही घटेको छ।

आगामी आईपीओहरू: लगानीकर्ताको अपेक्षा

निकट भविष्यमा सूचीकृत हुन लागेका ओम मेगाश्री फर्मास्युटिकल्स र प्योर इनर्जी पनि लगानीकर्ताको रडारमा छन्। ओम मेगाश्रीले १८ लाख कित्ता मात्र शेयर जारी गरेको छ भने प्योर इनर्जीले झनै कम, १६ लाख कित्ता मात्र सर्वसाधारणमा खुला गरेको छ। यदि हालको ट्रेन्ड कायम रह्यो भने यी कम्पनीका शेयर मूल्य पनि २ हजार रुपैयाँभन्दा माथि पुग्ने अपेक्षा गरिएको छ।

त्यस्तै, ४० लाखभन्दा कम कित्ता शेयर मात्र जारी गरेका सान्भि इनर्जी र ट्रेड टावरको मूल्य पनि उच्च हुने पूर्वानुमान गरिएको छ। विशेषगरी सोलार पावर कम्पनी भएकाले प्योर इनर्जीमा फरक खालको चासो देखिएको छ।

नियामक समस्या र आईपीओ स्वीकृतिमा ढिलाइ

नेपाल धितोपत्र बोर्डमा अध्यक्षको अभावले गर्दा २०८१ सालमा आईपीओ स्वीकृति प्रक्रियामा ढिलाइ भएको थियो। सो वर्ष केवल ७ वटा कम्पनीले मात्रै आईपीओ निष्काशनको अनुमति पाए। तीमध्ये तीन वटा लघु बीमा कम्पनी, एउटा औषधि उत्पादन कम्पनी, एउटा सोलार पावर कम्पनी र अन्य दुई फरक समूहका कम्पनीहरू रहेका छन्।

हालसम्म तीमध्ये चार वटा कम्पनीले सर्वसाधारणलाई शेयर निष्काशन गरिसकेका छन् भने तीन वटा नेप्सेमा सूचीकृत भई कारोबारसमेत भइरहेको छ। ओम मेगाश्रीको शेयर सूचीकृत हुने अन्तिम प्रक्रियामा छ।