रियो डि जेनेरियो । आइतबार रियो डि जेनेरियोमा हुने ब्रिक्स नेताहरूको बैठकमा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको ‘अन्धाधुन्ध’ व्यापार शुल्कलाई अवैध र विश्वव्यापी अर्थतन्त्रलाई नोक्सान पुर्‍याउने जोखिम रहेको भन्दै निन्दा गर्ने अपेक्षा गरिएको छ ।

एएफपीले शनिबार प्राप्त गरेको शिखर सम्मेलनको मस्यौदा वक्तव्य अनुसार विश्वको लगभग आधा जनसङ्ख्या र विश्वव्यापी आर्थिक उत्पादनको ४० प्रतिशत प्रतिनिधित्व गर्ने उदीयमान राष्ट्रहरू अमेरिकी आयात शुल्कका बारेमा ‘गम्भीर चिन्ता’ मा एकजुट भएका छन् ।

जनवरीमा कार्यभार सम्हालेपछि ट्रम्पले सहयोगी र प्रतिद्वन्द्वीहरूलाई समान रूपमा दण्डात्मक कर्तव्यहरूको धम्की दिनुभएको छ ।

उहाँको पछिल्लो आक्रमण व्यापारिक साझेदारहरूलाई नयाँ भन्सार शुल्क दरहरूबारे जानकारी दिने पत्रहरूको रूपमा आएका छन् जुन चाँडै लागु हुनेछन् ।

शिखर सम्मेलन घोषणाको मस्यौदामा संयुक्त राज्य अमेरिका वा यसका राष्ट्रपतिको नाम उल्लेख गरिएको छैन र आइतबार र सोमबार वार्ताका लागि भेला भएका नेताहरूद्वारा अझै संशोधन गर्न सकिन्छ ।

तर यो ब्राजिल, रुस, भारत, चीन र दक्षिण अफ्रिकासहित ११ उदीयमान राष्ट्रबाट वासिङ्टनमा निर्देशित एक स्पष्ट राजनीतिक प्रहार हो ।

“हामी एकपक्षीय भन्सार शुल्क र गैर–भन्सार शुल्क उपायहरूको वृद्धिको बारेमा गम्भीर चिन्ता व्यक्त गर्दछौँ जसले व्यापारलाई विकृत गर्दछ र डब्लुटिओ ९विश्व व्यापार सङ्गठन० नियमहरूसँग असङ्गत छ”, मस्यौदा पाठले भनेको छ ।

मस्यौदा पाठले त्यस्ता उपायहरूले ‘विश्वव्यापी व्यापारलाई थप घटाउने धम्की दिन्छ’ र ‘विश्वव्यापी आर्थिक विकासका सम्भावनाहरूलाई प्रभावित गर्छ’ भनी चेतावनी दिएको छ ।

– सी देखिनुभएन –

दुई दशकअघि द्रुत रूपमा बढ्दो अर्थतन्त्रहरूको मञ्चको रूपमा गर्भधारण गरिएको ब्रिक्सलाई पश्चिमी शक्तिको चिनियाँ–सञ्चालित प्रतिसन्तुलनका रूपमा हेरिन्छ ।

तर चीनका राष्ट्रपति सी जिनपिङको अनुपस्थितिले शिखर सम्मेलनको राजनीतिक प्रभाव घट्नेछ । सीले राष्ट्रपतिका रूपमा आफ्ना १२ वर्षमा पहिलो पटक वार्षिक बैठक छोड्दै हुनुहुन्छ ।

त्यो अनुपस्थितिले केही क्षेत्रमा अनुमानहरू जगाएको छ ।

“सबैभन्दा सरल व्याख्या सबैभन्दा व्याख्यात्मक शक्ति हुनसक्छ । सीले हालै बेइजिङमा लुलालाई आतिथ्य दिनुभएको थियो”, अमेरिकी राष्ट्रिय सुरक्षा परिषद्का पूर्व चिनियाँ निर्देशक र्‍यान ह्यासले भन्नुभयो । उहाँ अहिले ब्रुकिङ्स इन्स्टिच्युसन थिङ्क ट्याङ्कमा हुनुहुन्छ ।

चिनियाँ नेता मात्र उल्लेखनीय अनुपस्थित हुनुहुने छैन । युद्ध अपराधका दोषी रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले पनि टाढा बस्ने छनोट गर्नुभएको छ, तर भिडियो लिङ्कमार्फत भाग लिनुहुने क्रेमलिनले जनाएको छ ।

ह्यासका अनुसार पुटिनको गैर–उपस्थिति र भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी ब्राजिलमा सम्मानित अतिथि हुने तथ्य पनि सीको अनुपस्थितिमा कारक हुनसक्छ ।

“सी मोदीद्वारा उत्साहित देखिन चाहनुहुन्न, जसले राजकीय भोज ग्रहण गर्नुहुनेछ”, उहाँले भन्नुभयो, “मलाई लाग्छ प्रधानमन्त्री ली ९किआङ० लाई उपस्थिति हस्तान्तरण गर्ने सीको निर्णय यी कारकहरू बीचमा रहेको छ ।”

तैपनि ब्राजिललाई विश्व मञ्चमा ठूलो भूमिका खेल्न चाहने आयोजक राष्ट्रपति लुइज इनासियो लुला दा सिल्भाका लागि सीको अनुपस्थिति एक धक्का हो ।

अर्को वर्ष कडा प्रतिस्पर्धा भएको राष्ट्रपति चुनावमा जानुअघि सन् २०२५ नोभेम्बरसम्मको वर्षमा ब्राजिलले जी–२० शिखर सम्मेलन, ब्रिक्स शिखर सम्मेलन र कोप ३० अन्तर्राष्ट्रिय जलवायु वार्ताको आयोजना गरेको छ । चुनावमा लुलाले भाग लिनुहुने अपेक्षा गरिएको छ ।

वामपन्थी राष्ट्रपतिले रियोमा शिखर सम्मेलन पूर्व व्यापार मञ्चको आयोजना गर्दा शनिबार चिनियाँ प्रधानमन्त्री ली किआङसहितका नेताहरू र गण्यमान्य व्यक्तिहरूलाई लुलाले न्यानो स्वागत गर्नुभयो ।

“संरक्षणवादको पुनरुत्थानको सामना गर्दै बहुपक्षीय व्यापार व्यवस्थाको रक्षा गर्नु र अन्तर्राष्ट्रिय वित्तीय संरचनामा सुधार गर्नु उदीयमान देशहरूको जिम्मेबारी छ”, लुलाले कार्यक्रममा भन्नुभयो ।

इजरायलसँग १२ दिने द्वन्द्वबाट अझै निको भइरहेको इरानका राष्ट्रपति मसुद पेजेस्कियानले पनि बैठक छोड्दै हुनुहुन्छ र विदेशमन्त्री अब्बास अराघचीद्वारा प्रतिनिधित्व गरिनेछ ।

वार्ताका बारेमा जानकार एक स्रोतका अनुसार इरानले इजरायल र संयुक्त राज्य अमेरिकाको इरानी सैन्य, आणविक र अन्य साइटहरूमा हालैको बम विस्फोटको कडा निन्दा खोजेको थियो ।

तर एउटा कूटनीतिक स्रोतले उक्त पाठले गत महिना ब्रिक्सले दिएको ‘उही सन्देश’ दिने बताएको छ ।

त्यसपछि इरानका सहयोगीहरूले इरान विरुद्धको आक्रमणबारे ‘गम्भीर चिन्ता’ व्यक्त गरे, तर इजरायल वा संयुक्त राज्य अमेरिकाको स्पष्ट रूपमा उल्लेख गरेनन् ।

कृत्रिम बौद्धिकता र स्वास्थ्य पनि शिखर सम्मेलनमा एजेन्डामा हुनेछ ।

समूहका मूल सदस्यहरू ब्राजिल, रुस, भारत र चीनमा दक्षिण अफ्रिका र हाल साल साउदी अरब, इरान, संयुक्त अरब इमिरेट्स, इजिप्ट, इथियोपिया र इन्डोनेसिया सामेल भएका छन् ।