काठमाडौँ । नेपाल राष्ट्र र्बैकका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीको बहिर्गमन कि पुनस्र्थापनको विषय अहिले चर्चामा रहेको छ ।चैत्रको अन्तिम साता उनको स्वाभाविक बहिर्गमनको समय निर्धारित रहेको छ । तर जाँदाजाँदै उनले शेयर बजार उकास्न सहयोग पु¥याएको चर्चा पनि चलेको छ । यसलाई दर्शाउँदै कतै उनको पुनस्र्थापन त हुने होइन भन्ने चर्चा पनि चलेको पाइन्छ ।

केही महिना पहिलेको एक कार्यक्रममा पत्रकारले उनको कार्यकालको अन्तिम सम्बोधन भनी टिप्पणी गरिरहँदा पहिलो कार्यकालको भनी सच्च्याउन गरेको आग्रहले उनी फर्किन चाहेको हो कि भनी कतिपयले बुझेका थिए ।
बैंकर एसोसिएसनसम्बद्ध स्रोतका अनुसार गभर्नरको पुनस्र्थापन हुन सक्दैन भन्ने कुरो होइन् ।  कुरो समय र पात्रको हुन्छ ।

उनको उत्तराधिकारी १८औँ गभर्नर बन्ने दौडमा राष्ट्र बैंक भित्र बाहिर गरी  दर्जन बढी व्यक्ति बैंकरहरूको गन्तीमा रहेको बैंकर एसोसिएसन स्रोतले बताएका छन् ।सत्रौँ  गभर्नरका रूपमा अधिकारीले  २०७६ चैत २४ गते नियुक्त भए आधारमा स्वाभाविक बहिर्गमन आगामी चैत २४ मा हुने छ । 

नयाँ गभर्नरका दौडमा हुन सक्ने र चर्चामा रहेकाहरूमा राष्ट्र बैंकका दुई डेपुटी गभर्नरदेखि बाहिरका व्यक्तिहरू रहेका छन् । राष्ट्र बैंकका डेपुटी गभर्नरद्वय निलम ढुंगाना र बमबहादुर मिश्रदेखि कार्यकारी निर्देशक र पूर्व कार्यकारी निर्देशकहरु यसका लागि दौडमा छन् ।

हाल उच्चस्तरीय आर्थिक सुधार आयोगको संयोजक रहेका पूर्व अर्थसचिव रामेश्वर खनाललाई पनि भावी गभर्नरको बलियो दावेदारको रूपमा लिइएको  छ । लगानी बोर्ड नेपालका पूर्व प्रमुख कार्यकारी अधिकृत, राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्वसदस्य तथा व्यवस्थापन संघका पूर्वअध्यक्ष सुशील भट्ट पनि यो पदका लागि चर्चामा रहेका छन् । उनी  पछिल्लो समय ठूलो शक्ति केन्द्र बन्न सफल व्यवसायी दीपक भट्टका दाजु भएकाले पनि चर्चामा रहेका छन् । 

निक्षेप तथा कर्जा सुरक्षण कोषका सीईओ रमेशकुमार घिमिरेलगायत निजी र सरकारी बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत पनि गभर्नर बन्ने योजनामा  छन् । राष्ट्र बैंकका दुई डेपुटी गभर्नरमध्ये नीलम ढुंगाना गभर्नरका लागि बलियो उम्मेदवार हुन् । यसअघि नेपाली कांग्रेस र माओवादीको गठबन्धन सरकारले अधिकारीलाई निलम्बन गर्दा ढुंगानालाई नै कायममुकायम गभर्नर तोकिएको थियो । एमाले निकट मानिने ढुंगानाले करिब एक वर्ष अघिदेखि नै गभर्नरमा खुलेरै आफू इच्छुक रहेको बताउँदै आएको उनी निकटहरूको भनाइ छ ।

हाल योजना आयोगका सदस्य रहेका प्रकाशकुमार श्रेष्ठको ताल अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलसँग राम्रो मिलेकोले पनि उनको चर्चा छ । गभर्नरको लागि नबिल बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत ज्ञानेन्द्र ढुंगानालाई पनि बलियो उमेदवारका रूपमा लिइएको छ । ढुंगाना राष्ट्र बैंकका पूर्वनिर्देशक पनि हुन् । निजी क्षेत्रको बलियो बैंक हाँकेको अनुभव भएकाले उनको सम्भावना उच्च हुनेहरूमा रहेको छ ।

 नेपाली कांग्रेससँग निकट सम्बन्ध भएकाले पनि ढुंगाना दह्रो उमेदवार हुन् ।  प्रभु बैंकका सीईओ अशोक शेरचन पनि गभर्नर बन्ने दौडमा छन् । उनी एमाले निकट छन् । शेरचन दुवै दलका साझा पनि हुन सक्ने उनी निकटहरू भनाइ छ । 

२०८४ सालमा निर्वाचन हुने भएकाले एमाले त्यसअघि प्रमुख निर्वाचन आयुक्त पद हात पार्ने दाउमा देखिन्छ । यसो हुँदा निर्वाचनलाई सहज हुने प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको समेत विश्वास रहेको एमालेका उच्चस्तरीय नेताहरूले बताएका छन् । यसअनुसार गभर्नर र प्रमुख निर्वाचन आयुक्तको भागबण्डा मिलाउन सत्ता गठबन्धनबीच दाउपेच स्वाभाविक छ ।नेपाल राष्ट्र बैंक ऐन, २०५८ मा गभर्नर नियुक्तिका लागि एक सिफारिस समिति गठन हुनुपर्ने उल्लेख छ । मन्त्रिपरिषद्ले गभर्नर नियुक्तिअघि अर्थमन्त्रीको नेतृत्वमा सिफारिस समिति गठन गर्छ । सिफारिस समितिमा पूर्व गभर्नरमध्येबाट एक जना र आर्थिक, मौद्रिक, वित्तीय तथा व्यवस्थापन क्षेत्रका विज्ञमध्येबाट एक जना रहन्छन् ।

सरकारले गठन गरेको समितिले तीन जनाको नाम सिफारिस गर्नेछ । सिफारिस गरिएका मध्ये एकजनालाई मन्त्रिपरिषद् बैठकले राष्ट्र बैंकको गभर्नर पदमा नियुक्त गर्न सक्ने व्यवस्था ऐनमा छ ।

पछिल्लो समय मुलुक सम्पत्ति शुद्धीकरण निवारणमा कमजोर भई एफएटीएफको ग्रे लिस्टमा परेको छ । यसले गभर्नर राष्ट्र बैंक भित्रैबाट वा राष्ट्र बैंकको विगतको कर्मचारी हुनुपर्ने दबाब अर्थतन्त्र तथा मौद्रिक नीति विज्ञहरूको बुझाइ छ । राष्ट्र बैंककै पूर्व वा वर्तमान कर्मचारीलाई गभर्नर बनाइए सम्पत्ति शुद्धीकरण निवारणमा सरकारलाई काम गर्न छिटो र सजिलो हुने बुझाइले भित्रैबाट ल्याउने दबाबको अवस्था बीच महाप्रसादको पुनस्र्थापनालाई इन्कार भने गर्न नसकिने देखिएको छ । आखिर आफ्नो कार्यकालमा विभिन्न नेतृत्वको सरकारसँग तीतोमिठो खपिसकेका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारी भएको कतिपयको भनाइ छ ।