काठमाडौँ । विभिन्न किसिमका प्लास्टिकबाट निर्मित सामानहरूको चौथो प्रदर्शनी बिहीबारदेखि शुरु भएको छ । प्लास्ट नेपाल फाउन्डेशनको आयोजनामा प्रदर्शनीको  चौथो  संस्करणको उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्री दामोदर भण्डारीद्वारा उद्घाटन गरिएको प्रदर्शनी आजदेखि शुरु भएको हो ।

प्लास्ट नेपालका अध्यक्ष दीपक  श्रेष्ठको अध्यक्षतामा शुरु भएको प्रदर्शनीको उद्घाटन सत्रमा  नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका अध्यक्ष चन्द्र ढकाललगायतका उच्च विशिष्ट व्यक्तिहरूको सहभागिता रहेको छ ।
प्लास्टिकको विषयमा प्रचारित भ्रम र यथार्थबारे  र प्लास्टिकबाट बनेका वस्तुको उपयोगबारे जानकारी दिन यो प्रदर्शनीको विशेष महत्व रहने आयोजकहरूले जनाएका छन् । उद्घाटन सत्रको समाप्तिपछि आगन्तुकहरूका लागि प्रदर्शनी खुला गरिने जनाइएको छ ।

प्लास्ट नेपालका अध्यक्ष श्रेष्ठले सन् २०१३बाट शुरु भएको फाउन्डेशनको यो चौथो संस्करण भएको बताएका छन् । यो प्लास्टिकको महत्वको बारेमा चेतना जगाउन र प्लास्टिक उद्योगको दिगो विकासलाई प्रवद्र्धन गर्न चुनौतीपूर्णबाटो शुरु गरिएको तर यो यात्रा पुरस्कृत यात्राको रूपमा बढ्दै आएको उनले बताएका छन। ‘नो योर प्लास्टिक’ प्लास्टिकलाई पहिचानौँ मूल नारा पहिले धेरैका लागि नयाँ रहेकोमा अब व्यापक रूपमा मान्यता र समर्थन प्राप्त गरेको अध्यक्ष श्रेष्ठले बताएका छन् ।

तर उनले भने ‘यद्यपि हामीले अझै पनि सबै वातावरणीय अधिवक्ताहरूलाई विश्वस्त पार्न सकेका छैनौं, शुभचिन्तकहरू–प्लास्टिक शिक्षाविद्हरू, अनुसन्धानकर्ताहरू, र वातावरणीय उत्साहीहरूको समर्थनले प्लास्टिकको फोहोरलाई पुनः प्रयोग र पुनः प्रयोग गरेर कम गर्ने हाम्रो सन्देश फैलाउन महत्वपूर्ण भएको छ। सँगै, हामीले जिम्मेवार प्लास्टिक प्रयोगका लागि विभिन्न प्लेटफर्महरूमा हाम्रा आवाजहरू सुनाउन काम गरेका छौँ ।’

विश्वव्यापी रूपमा, रिसाइकल प्लास्टिक उत्पादनहरू उच्च मूल्यमा बेचिने गरेको  तर नेपालमा यसका लागि  अझै लामो यात्रा गर्न बाँकी रहेको उनले बताए । पुनः प्रयोग गरिएको प्लास्टिक सामग्रीहरू प्रशोधन गर्न र बेच्न बाँकी रहेको बताउँदै उनले  विश्वले लागत घटाउन र जीवनमा सुधार ल्याउन नयाँ प्रविधिको खोजी गरिरहेको अवस्थामा यस वर्षको प्लास्ट नेपाल एक्स्पोले नेपाली प्लास्टिक प्रोसेसर र उपभोक्ताहरूका लागि रोमाञ्चक आविष्कारहरू ल्याउनेबारे आफूहरू विश्वस्त रहेको बताए ।विकासोन्मुख देशका रूपमा नेपाललाई हाम्रो प्लास्टिक उद्योगहरूलाई थप दिगो र हाम्रो अर्थतन्त्रको लागि लाभदायक बनाउन विश्वव्यापी सहयोगको आवश्यकता रहेको बताउँदै अध्यक्ष श्रेष्ठले नोभेम्बर २८, २०२४ मा चौथो प्लास्ट नेपाल एक्स्पो आयोजना गरेको बताए ।उनले  सरकार र नीति निर्माताहरूलाई रोजगारी सिर्जना गर्न, राजस्व सृजना गर्न र स्थानीय विकासलाई अगाडि बढाउन नेपालको प्लास्टिक उद्योगको सम्भावना पहिचान गर्न आग्रह गरेका छन् ।

यसैगरी प्रदर्शनबारे धारणा राख्दै नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका अध्यक्ष चन्द्रप्रसाद ढकालले बाधाहरू तोडेर आर्थिक रूपान्तरणलाई प्रोत्साहन गर्ने नीति लिइएको बताए ।नेपालको अर्थतन्त्रमा करिब ८१ प्रतिशत योगदान निजी क्षेत्रको रहेको बताउँदै अध्यक्ष ढकालले  ८६ प्रतिशत रोजगारी निजी क्षेत्रले दिएको बताए । यो महत्वपूर्ण भूमिकाका बाबजुद पनि नीतिगत सहजीकरण र व्यवसायिक प्रक्रिया सरलीकरणका क्षेत्रमा समेत कर्मचारीतन्त्रको अकुशलता र अपर्याप्त सरकारी सहयोगका कारण निजी क्षेत्रले थुप्रै चुनौतीहरूको सामना गरिरहेको अध्यक्ष ढकालले बताए । जटिल नियामक प्रक्रियाहरू र अन्तर–नियामक  समन्वयको कमी जस्ता अवरोधहरूका कारण अर्थतन्त्रको वृद्धि सम्भावनाका बाटाहरू अवरुद्ध रहेको बताए ।

नेपालमा सबैभन्दा अत्यावश्यक समस्या मध्ये एक व्यवसाय शुरु गर्न र सञ्चालन गर्न कठिनाई हो। उद्यमीहरूले व्यवसाय दर्ता गर्न पाँचदेखि सातवटा विभिन्न कार्यालयहरू मार्फत चक्कर लगाउनै पर्नेछ । यो कर्मचारीतन्त्रको भारी भडकम प्रक्रियाले गर्दा हुने गरेको छ । आर्थिक वृद्धिमा ध्यान केन्द्रित गर्नुको सट्टा व्यवसायहरूले प्रायः जसो  अनावश्यक प्रशासनिक अवरोधहरूको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ । यसबाट उनीहरूको दक्षतालाई उल्लेखनीय रूपमा घटाउँछ। प्रधानमन्त्री, अर्थमन्त्री, उद्योगमन्त्रीलगायत उच्च तहका नेताहरूले सुशासन सुधार गर्न र व्यवसाय गर्न सहज बनाउने उद्देश्य पटकपटक व्यक्त गरे पनि ठोस नतिजा आउन  बाँकी रहेको अध्यक्ष ढकालले बताए । फलस्वरूप, उद्यमी र लगानीकर्ताहरूमा बढ्दो निराशा र विश्वासको कमी छ। यी कार्यविधिहरूलाई सुव्यवस्थित गर्दै सर्वसाधारणलाई सेवा प्रवाहमा सुधार गर्ने कार्यलाई समग्र व्यावसायिक वातावरण अभिवृद्धि गर्न राष्ट्रिय अभियानको रूपमा लिनुपर्ने आवश्यकता अध्यक्ष ढकालले औँल्याए ।

त्यसै गरी, रसद अवरोध, उच्च यातायात लागत, र नियामक अवरोधहरूले सीमापार व्यापार प्रवाहमा बाधा पु¥याउने गरेको बताउँदै अध्यक्ष ढकालले तर पछिल्लो समय  भन्सार प्रक्रियालाई स्तरोन्नति गर्ने र सीमा नाकालाई डिजिटल प्लेटफर्ममार्फत आधुनिकीकरण गर्ने हालैका पहलहरूले केही प्रगति गरेको पनि बताए । नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघले  छिमेकी देशहरूसँग व्यापार सम्झौताहरू सहज बनाउन, सहज पारवहन नियमहरूको वकालत गर्न, र अन्तर्देशीय कन्टेनर डिपो( आईसीडी)हरूको विकासमा जोड दिन महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको उनले जनाए ।

सीमापार व्यापार सहज बनाउन सुधारहरू विशेष गरी भारतसँगको क्षेत्रमा  क्षेत्रीय व्यापार सञ्जाललाई सुदृढ गर्न पूर्वाधार र नीति सुधारहरूमा लगानी गर्न गरिएको सुधार देखिएको बताउँदै उनले यसलाई  जारी राख्नुपर्ने आवश्यकता औँल्याए । त्यसैगरी, सीमापार पूर्वाधारको अवस्था उत्तरी तर्फ गुणस्तरहीन रहेकोले चीनसँगको व्यापार र पारवहनलाई असर गर्ने उनको भनाइ थियो ।

यस नीति र प्रक्रियागत कमजोरीको शीर्षमा, पूर्वाधार विकास, आर्थिक प्रगतिको एक महत्वपूर्ण पक्ष, सुस्त भएको छ भने उद्यमीहरूले कमजोर वा अपर्याप्त पूर्वाधारका कारण व्यापारको बढ्दो लागतका कारण थप भार खेपिरहेको बताउँदै अध्यक्ष ढकालले नीतिगत अस्पष्टता र संरक्षण र सुशासनको चासोका कारण पूँजीमूलक पूर्वाधार आयोजनाहरूमा निजी क्षेत्रको संलग्नता सीमित रहेको बताए । निजी क्षेत्रले पूर्वाधार निर्माण र राष्ट्रिय विकासमा ठूलो भूमिका खेल्ने हो भने सबै सरोकारवालाहरू–सरकार, निजी क्षेत्र र स्थानीय समुदायहरू आर्थिक लक्ष्यहरूमा गठबन्धन भएको सुनिश्चित गर्दै लगानीलाई समर्थन र संरक्षण गर्न स्पष्ट कानूनी रूपरेखा तय हुनुपर्ने उनले जनाए ।
अध्यक्ष ढकालले नेपालको अर्थतन्त्रलाई अगाडि बढाउने बाटो बलियो चाहिएको बताए ।यसका लागि  अन्तर–नियामक नियोग  समन्वय र संवेदनशीलतालाई ध्यानदिनुपर्ने उनले बताए ।लामो बहसपछि आर्थिक सुधारका लागि आयोग गठन भएको बताउँदै उनले नवगठित आयोगले चुनौतिहरू नाप्ने अपेक्षा विश्वास व्यक्त गरे ।