काठमाडौँ ।अमेरिकाले चलाएको अतिरिक्त भन्सार महशुल युद्ध ( ट्यारिफ वार)ले नेपालको राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा पार्ने प्रभाव सीमित हुने देखिएको विज्ञहरूले बताएका छन् । साउथ एसिया वाच अन ट्रेड ,इकोनोमिक्स र इनभायरन्मेन्ट (स्वाती)ले आयोजना गरेको एक गोलमेच  छलफलमा सहभागी विज्ञहरूले यस्तो बताएका हुन् । स्वातीले अमेरिकाको पारस्पारिक भन्सार सम्बन्धी एक टिप्पणी पत्र पनि सार्वजनिक गरेको छ । इस्यु नोट अन रेसिपोर्कल ट्यारिफ शीर्षकमा सो टिप्पणी पत्र सार्वजनिक गरिएको स्वातीले जारी विज्ञप्तिमा जनाइएको छ ।
जारी विज्ञप्तिमा भनिए अनुसार ‘ अतिरिक्त अमेरिकी पारस्परिक भन्सार महशुलले अमेरिकामा नेपालको  केही वस्तुहरूको निर्यातलाई असर गर्ने सम्भावना भए पनि नेपालको सानो निर्यात टोकरी (बास्केट)लाई विचार गर्दा राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा पर्ने प्रभाव सीमित हुने सम्भावना छ।’

काठमाडौँमा आयोजित उक्त गोलमेच छलफलका सहभागीहरूले  स्वातीद्वारा प्रकाशित उक्त टिप्पणी पत्रबारे धारणा सार्वजनिक गरे  । उक्त टिप्पणी प्रतिटिप्पणी अनुसार अमेरिकामा नेपालको निर्यातमा भन्सारमा १० प्रतिशत बिन्दु वृद्धिले नेपालको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा ०.००९६ प्रतिशतले गिरावट आउन सक्छ। “अमेरिकाको पारस्परिक भन्सार शुल्कको डिकोडिङः एक नेपाली दृष्टिकोण“ शीर्षकको प्रतिवेदन स्वातीका कार्यकारी निर्देशक डा. पारस खरेल र वरिष्ठ अनुसन्धान अधिकारी  क्षितिज दाहालले लेखेका हुन्। यसले अमेरिकी प्रशासनको पारस्परिक भन्सारका कारण द्रुत गतिमा परिवर्तन भइरहेको अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार परिदृश्य विरुद्ध नेपाली दृष्टिकोण प्रदान गर्दछ।

यस टिप्पणी पत्रले संयुक्त राज्य अमेरिकाको प्रस्तावित पारस्परिक भन्सार योजनाको प्रभावहरूको बारेमा गहिरिएर अध्ययन गर्छ । जसले लामो समयदेखि चलिरहेको विश्वव्यापी व्यापार मापदण्डहरूबाट प्रस्थानलाई संकेत गर्न सक्छ। यसले यो परिवर्तनले नेपाललाई कसरी असर गर्न सक्छ भन्ने कुरा प्रकाश पार्छ । जसमा नेपालको दोस्रो ठूलो निर्यात गन्तव्य संयुक्त राज्य अमेरिकामा निर्यातमा ध्यान केन्द्रित गरिएको छ। नेपालले हाल विभिन्न योजनाहरू अन्तर्गत अमेरिकी बजारमा प्राथमिकता प्राप्त गरेको छ, पारस्परिकता तर्फको कदमले यी प्राथमिकताहरूलाई चुनौती दिन सक्छ र नेपाली निर्यातकर्ताहरूको लागि अनिश्चितता थप्न सक्ने स्वातीको विज्ञप्तिमा जनाइएको छ। यसबाहेक, नेपालबाट निर्यात हुने प्रत्येक उत्पादनमा १० प्रतिशतको अतिरिक्त शुल्कले अमेरिकी बजारमा यी उत्पादनहरूको मागलाई असर गर्न सक्छ र पारस्परिक भन्सार योजनाको पूर्ण कार्यान्वयनमा ९० दिनको विराम र कार्यक्रम कसरी जारी रहने वा नराख्ने भन्ने बारे अस्पष्टताका कारण सुरुमा अवलोकन गरिएको भन्सार लाभ अब अनिश्चित छ।

प्रकाशनको संयोजनमा स्वातीले २१ अप्रिलमा काठमाडौँ विश्वविद्यालय व्यवस्थापन विद्यालयसँगको साझेदारीमा “अनिश्चिततामा फसेको नेपाल–अमेरिका व्यापार चलायमान बनाउँदै – नेभिगेटिङ नेपाल यूएस ट्रेड अमिड अनसर्टिनिटी )  शीर्षकमा  गोलमेच छलफल आयोजना ग¥यो। कार्यक्रमले निर्यातकर्ता संघहरू, व्यापार विज्ञहरू, मिडिया, शिक्षाविद् र नागरिक समाजका प्रतिनिधिहरू लगायत प्रमुख सरोकारवालाहरूलाई एकै ठाउँमा ल्याएको थियो। छलफलले उदीयमान व्यापार गतिशीलता व्यवस्थापन गर्न सम्भावित नीतिगत प्रतिक्रिया र सहयोगी रणनीतिहरूमा संवादलाई बढावा दिएको स्वातीले जनाएको छ ।

नेपालले वर्तमान परिस्थितिबाट फाइदा लिन सक्छ कि सक्दैन भन्ने उक्त छलफललाई सम्बोधन गर्दै, काठमाडौं विश्वविद्यालयका उपकुलपति डा. अच्युत वाग्लेले नेपालले प्रमुख निर्यात क्षेत्रहरूमा पछाडिको सम्बन्ध सिर्जना गर्न नसकेको बताए । उनले उदाहरण दिँदै भने ‘  हामी तयारी पोशाक क्षेत्रहरूमा जोड दिन्छौं तर कच्चा पदार्थहरू, जस्तै कपडा, धागो, आदि, सबै आयातमा निर्भर छन्। यो केवल व्यापार मुद्दा मात्र होइन तर औद्योगिक नीतिहरू र अन्य सम्बन्धित नीतिहरू पनि समावेश छन् ।’

विश्व खण्डित व्यापारिक समूहहरूतर्फ आकर्षित भइरहेको देखिन्छ, नेपालले उप–क्षेत्रीय र क्षेत्रीय व्यापार व्यवस्थामा सम्मिलित हुन तयारी गर्नुपर्ने एमेरिटस स्वातीका अध्यक्ष डा. पोष राज पाण्डेले आवश्यकता औँल्याए ।
नेपालले आफूलाई विश्वव्यापी मूल्य शृङ्खलाको अपरिहार्य भागको रूपमा स्थापित नगरेसम्म र त्यस्ता वार्ताको क्रममा आफ्नो हात माथि नराखेको स्थितिसम्म पर्ख र हेरको मोडमा रहनु पर्ने स्वातीका  वरिष्ठ फेलो तथा पूर्व अर्थ सचिव मधु कुमार मरासिनीले भने।

अन्य देशहरूको तुलनामा नेपालले अमेरिकामा तुलनात्मक रूपमा कम भन्सार महसुलको फाइदा उठाउने सम्भावनालाई विचार गर्दै, निजी क्षेत्रका प्रतिनिधिहरूले  यसले नेपाललाई ट्रान्सशिपमेन्ट हब बनाउन सक्छ, अर्थात् नेपाल मार्फत अमेरिकामा निर्यात गर्ने अन्य देशहरू, जसले रोजगारी सिर्जना वा आर्थिक गतिविधिहरूको सन्दर्भमा नेपाललाई फाइदा पु¥याउने छैन, बरु नेपाली उत्पादनहरूमा थप प्रतिबन्धहरू निम्त्याउनेछ , त्यस्तो अवस्थामा पु¥याउने चेतावनी दिए ।

स्वतातीले प्रमाण–आधारित अनुसन्धान र सरोकारवालाको संलग्नतामा नेपालको व्यापार क्षमतालाई सुदृढ पार्ने दिशामा काम  गर्दै आएको छ । यो टिप्पणी पत्रलाई स्वातीको वेबसाइटमा हेर्न सकिने जनाएको छ ।